Historie van de kerk

Klik hier voor het interieur
Van de kerk van Medemblik is voor het eerst sprake in een document van 1118, waarbij de bisschop van Utrecht de kerkegoederen van Medemblik schenkt aan de kanunniken van St. Maarten. Het daarbij behorende kerkgebouw heeft waarschijnlijk op dezelfde plaats gestaan als de huidige kerk. Met de bouw van de huidige kerk is men begonnen in 1404. De kerk en de toren werden in de loop van de 15e eeuw voltooid. In 1517 werd Medemblik overvallen en in brand gestoken door een bende Geldersen onder leiding van Grote Pier. Ook de kerk werd een prooi der vlammen; de toren bleef echter gespaard.
 		  
     
Na een geldinzameling in het bisdom Utrecht kon de kerk herbouwd worden. Kort na de voltooiing van de herbouw was er opnieuw een brand, die het  westelijk stadsdeel in de as legde. Weer brandde de kerk af en opnieuw bleef de toren gespaard. In 1555 begon men met de herbouw van de kerk. Om de herbouw te kunnen betalen kreeg men voor de tijd van tien jaar verlichting van de belastingen van koning Filips lI. De kerk die toen tot stand kwam is in aanleg de kerk zoals zij er nu nog staat.  
     
De toren
De toren zit weliswaar vast aan de kerk maar is eigendom van de burgelijke gemeente Medemblik.
De toren in zijn huidige verschijningsvorm is in de 15e eeuw gebouwd en dus ruim honderd jaar ouder dan het kerkgebouw. De onderste geledingen van de muren zijn twee meter dik, terwijl de spits maar anderhalve steen dik is. De huidige bekroning -de omloop en het koepeltje met de opengewerkte appel - is pas in 1661 aangebracht. In dat jaar moest een deel van de oorspronkelijke spits wegens bouwvalligheid gesloopt worden. In de toren hangen drie klokken, waarvan de oudste en grootste een diameter heeft van 1,25 m. Deze klok heet Sint Pieter en is gemaakt in 1636 door Everardus Splinter van Enkhuizen. De twee andere klokken zijn van de gebroeders Hemony; één draagt het jaartal 1649. De toren is in 1925/26,1969/70 en 1999/2001 gerestaureerd. De scheefstand van de toren wordt mogelijk veroorzaakt door de drooglegging van de Wieringermeer. In ieder geval staat vast dat de toren de laatste 30 jaar gemiddeld 3 mm per jaar in noordoostelijke richting scheefzakt.		  
     
De kerk
De kerk is een laat-gotische hallenkerk met drie beuken de zuidbeuk ligt onder één dak met de middelste beuk. De kerkvloer is in 1639 verhoogd, waarschijnlijk om meer grafruimte te creëren. Daardoor zijn de basementen van de pilaren onder de huidige kerkvloer verdwenen.
 		  
     
In 1866 is de kerk wegens bouwvalligheid ongeveer 20 meter ingekort. De beide, aan de oostzijde gelegen, koren en een uitbouw aan de noordzijde zijn toen gesloopt. Acht gebrandschilderde ramen die zich in het koor bevonden zijn daarbij verdwenen. Van één raam is bekend, dat het zich in een landhuis op Guernsey bevindt.
In 1902 werd de kerk opnieuw gerestaureerd, waarbij de muren werden gepleisterd met Portlandcement. Een groot probleem van de kerk was het hoge zoutgehalte van de muren. Elke pleisterlaag liet na korte of langere tijd los. Alleen de Portlandcement bleek sterk genoeg.
Gevolg daarvan was wel, dat het kerkinterieur een zeer sombere aanblik bood.
 		  
     
In 1991/93 is de kerk opnieuw gerestaureerd. Dak en goten werden geheel vernieuwd; delen van de houten balken werden vervangen en de noordoostelijke buitenmuur, waar in 1866 een deel van de kerk was weggesloopt werd vervangen.
Houten constructiedelen bleken sterk te zijn aangetast door het vochtige klimaat van de kerk, terwijl ook de bonte knaagkever zijn werk had gedaan. De oude pleisterlaag werd, voorzover deze los hing, vervangen door een moderne pleisterlaag met een grote doorlatendheid. De kerk werd voorzien van centrale verwarming. 

De naam van de kerk
Oorspronkelijk was St. Maarten de tweede kerkpatroon naast St. Bonifacius.
Na de Reformatie in 1572 is de naam Bonifacius aan de Hervormde Kerk gebleven en werd St. Maarten de hoofdpatroon van de Rooms-Katholieke parochie.

 		  
     
De bouw van de foyer
in 2005 werd er weer gebouwd aan de Bonifaciuskerk. Na een jarenlange voorbereiding werd de uitbreiding aan de oostzijde in 2007 in gebruik genomen. Er was bewust gekozen voor een aanbouw in eigentijdse stijl. 		  
Door het vele glas blijven de muren van de kerk van binnen- en van buitenaf zichbaar.  
HET INTERIEUR    



Het middenschip is het hart van de Bonifaciuskerk. Daarin worden de diensten gehouden, daar vinden we de beide orgels en het historische meubilair.		  
     
De dooptuin is het centrale gebied rond de preekstoel, omgeven door het doophek. Het toegangshek aan de noordzijde is bij de laatste restauratie in de dooptuin gemaakt om de liturgische gebruiksmogelijkheden van dit deel van de kerk te vergroten  
     
De preekstoel dateert uit ongeveer 1560, alleen het trapje is waarschijnlijk afkomstig uit de l7e eeuw. Op de grote houten panelen is de geschiedenis van Judith en Holofernes afgebeeld, naar het apocriefe bijbelboek Judith. Op het deurtje: de gevangenschap van Achior; op de andere panelen achtereenvolgens: de maaltijd, de moord op Holofernes, de achtervolging van de Assyrische troepen.  
     
Op de trapleuning staat een zandloper die diende om te controleren hoe lang de dominee preekte. De koperen zandloperhouder dateert uit de l7e eeuw, evenals het doopbekken en de lezenaars.  
     
De doopbogen met het wapen van Medemblik, die aan de zuidzijde toegang geven tot de dooptuin, zijn laat l8e eeuws.  
     
Het meubilair
Aan de oostzijde van de kerk bevindt zich de herenbank, met getoogde paneeltjes in het rugbeschot en gesneden bekroningen op de deurtjes. De herenbank en de overige banken, die eenvoudiger bewerkt zijn, dateren alle uit de 17e eeuw. Alleen de zitbank in de  noordbeuk tussen de pilaren is bij de laatste restauratie toegevoegd.		  
     
Bij de restauratie zijn ook de twee kleine banken in de kapel achter de herenbank gemaakt, door splitsing van een grotere, 17e eeuwse bank.  
     
De verlichting
In het schip hangen twee 16-armige en een 24-armige koperen lichtkroon, die alle drie in 1660 geschonken zijn. De drie- en vierarmige kroontjes in de zuidbeuk zijn waarschijnlijk iets ouder. De -geëlektrificeerde- gaslampen met witte kapjes in de middenbeuk dateren uit het begin van de 20e eeuw. De lichtkronen in de noordbeuk en de beide koorsluitingen zijn nieuw gemaakt bij de laatste restauratie, geïnspireerd door de gaslampen.		  
     
De schilderingen op de pilaren
Op de pilaren van de kerk zijn grote rolwerk- en vruchtornament-cartouches geschilderd als omlijsting van bijbelteksten. Onder één van de teksten staat het jaartal 1602. De tekst op de pilaar naast de preekstoel aan de oostzijde is uit het apocriefe boek Jezus Sirach, naar de tekst van de Deux-Aesbijbel, een veelgebruikte bijbelvertaling, die vooraf ging aan de Statenvertaling.
De teksten en cartouches zijn in 1902 rigoureus overgeschilderd, maar bij de restauratie in 1991/93 weer zo goed mogelijk in de oude kleuren en vormen hersteld.		  
     
De orgels
Twee orgels bevinden zich in de Bonifaciuskerk. Het grote orgel, een in 1671 door Pieter Backer gebouwd 3 klaviers instrument en het koororgel gebouwd door Vermeulen en Flentrop. Voor verdere gegevens zie orgels.		  







 
     
De gebrandschilderde ramen
Het meest oostelijke raam is geschonken door de stad Monnikendam in 1670. Boven het wapen en de naam van Monnikendam bevindt zich ook het wapen van de stad Medemblik.

Het tweede raam er naast werd in 1670 geschonken door de diaconie. Onder het opschrift is in grisaille de geschiedenis van 'het penningske van de arme weduwe' uitgebeeld.
 		  
Het (derde) raam boven het ingangsportaal is vervaardigd in 1902, ter gelegenheid van de restauratie.


Het vierde raam is geschonken in 1671, door het Rijnschippersgilde. Bovenaan is de geschiedenis van de ark van Noach afgebeeld; onderaan een gezicht op Medemblik.		  
Het vijfde raam daarnaast is waarschijnlijk door burgemeesters en kerkmeesters van 1709 geschonken; Onder de troon van de stedenmaagd is het glas gemerkt: 'S. v.d. Meulen fecit Ao 1709'.

Het laatste raam draagt in het midden het stadswapen met het jaar 1681, geflankeerd door de wapens van de schenkers. Geheel beneden een voorstelling van Salomo's rechtspraak.

In 1902/05 zijn de ramen vrijwel allemaal gerestaureerd. Bij de restauratie van 1991/93 zijn ze uit de sponningen genomen en geheel gerestaureerd.
In de oorspronkelijke sponningen is blank gehard glas gezet en de gebrandschilderde ramen zijn daarachter teruggeplaatst. Daardoor zijn de ramen nu gevrijwaard van invloeden van buitenaf.		  
     
Het graf van Lord Murray
Tegen de westmuur in de Zuidbeuk ligt de fraai bewerkte grafsteen van Lord George Murray. Deze Schotse edelman, vijfde zoon van de Duke of Athole, was na veel omzwervingen in Medemblik terechtgekomen. Hij overleed hier in 1760 en werd begraven in het koor van de kerk.
 		  
Bij de verkleining van de kerk in de 19e eeuw kwam zijn graf buiten de kerkmuren te liggen. Het is nu afgedekt met een eenvoudige steen  
De oorspronkelijke grafsteen kreeg een plaats binnen de kerk; aanvankelijk in de  noordbeuk, na de restauratie in 1991/93 op de huidige plek.  
Boven de grafsteen hangt het ruitvormig wapenbord van de hertogen van Athole, gedeeld in zestien kwartieren en met de zinspreuk 'Tout prest'.
De tekst bij één van de kwartieren luidt "Prince d'Orange".
De overgrootmoeder van George Murray was Charlotte de la Trémouille, een dochter van Prins Willem van Oranje en Charlotte de Bourbon.  		  
     
De sarcofaag
Bij graafwerkzaamheden op het kerkeërf in 1964 werden brokstukken Bentheimer zandsteen gevonden. Bij nader onderzoek bleken deze de restanten te zijn van twee sarcofagen. De sarcofaag waarvan de meeste stukken gevonden werden, is in 1992 gereconstrueerd. Op de sarcofaag is nog de afbeelding van een kruis te zien, hetgeen erop duidt dat er een geestelijke in begraven is geweest.		  
     
Het koorhek
De  Noordbeuk, die ingericht is voor culturele evenementen, wordt afgesloten door het koorhek. Zeer waarschijnlijk heeft dit hek oorspronkelijk het koor dat aansloot op het middenschip, afgesloten.
Op de kroonlijst staat het jaartal 1572 en het opschrift: “ ‘t misbruyck in Gods kerck allengskens ingecomen is alhier wederom anno 1572 afgenomen".  
 		  
     
Het gebruik van de kerk
De Protestantse Gemeente Medemblik houdt haar kerkdiensten in de Bonifaciuskerk. Gebedsdiensten e.d. worden gehouden in de kapel achter de herenbank.Die ruimte dient ook als stiltecentrum. In de  Noordbeuk worden regelmatig exposities gehouden. Ook is deze ruimte zeer geschikt voor allerlei andere activiteiten. Het Pieter Backer orgel is jaarlijks tijdens een aantal concerten te beluisteren. Regelmatig worden exposities van beeldende kunstenaars in de kerk gehouden.  

 		  
     
Kosten
De kosten van de instandhouding van deze grote monumentale kerk gaat de krachten van de Medemblikker kerkgemeenschap te boven. Alleen dankzij vele bijdragen van de overheid, particulieren en een aantal instellingen, waaronder de stichting Bonifaciuskerk, is het gelukt het gebouw in de huidige staat te brengen. Wij hopen dat die steun er ook in de toekomst zal zijn.
Wanneer u daarin een bijdrage wilt leveren is dat zeer welkom!

U zou dat kunnen doen door zo'n bijdrage over te maken naar de volgende rekening:
NL32 RABO 0333 0129 92 ten name van Protestantse Gemeente Medemblik. Graag vermelden "t.b.v. onderhoud Bonifaciuskerk"		  
terug